Jak uczyć się jiu-jitsu?

Jiu-jitsu to sztuka walki obejmująca ogromny i wciąż powiększający się zakres materiału. Rozciąga się od technik stójkowych poprzez sytuacje przejściowe między stójką i parterem aż po olbrzymi arsenał technik parterowych (ne-waza). Sytuację dodatkowo komplikuje podział na jiu-jitsu w gi i bez gi bo choć wiele technik jest uniwersalnych i znajduje zastosowanie w obu wariantach, to postępująca specjalizacja oraz różnice w przepisach oddalają od siebie te dwie dyscypliny. To tylko niektóre z powodów, które mogą przytłaczać początkującego adepta Gentle Art szukającego kierunku, w którym powinien zmierzać na drodze do nieosiągalnej doskonałości.

CELE

Na wstępie warto określić swoje treningowe cele. Oczywiście w miarę upływu czasu i poszerzania naszej wiedzy na temat jiu-jitsu te cele mogą być modyfikowane lub nawet zmienić się całkowicie. Ktoś, kto zaczynał od dwóch treningów tygodniowo chcąc zgubić zbędne kilogramy czy nauczyć bronić na ulicy po roku treningów może wpaść w „króliczą norę” ashi-garami i dźwigni na nogi. Ale tak czy inaczej cele warto określać i regularnie je redefiniować, pomoże to nam w koncentrowaniu się na tym, co istotne.

Przykładowe cele na początku: -kondycja, sylwetka -samoobrona -chęć nauczenia się czegoś nowego -poznanie nowych osób

Przykładowe cele na późniejszych etapach nauki: -skuteczność na zawodach -bycie lepszym wojownikiem w ogóle -zostanie trenerem lub podnoszenie swoich kwalifikacji jako instruktor

CZAS i EFEKTYWNOŚĆ

Nikt z nas, nawet profesjonalnych zawodników / trenerów, nie ma nieograniczonych zasobów czasowych. Wymusza to na nas konieczność wyboru technik, których będziemy się uczyć. Jiu-jitsu to ogromny zakres wiedzy teoretycznej i praktycznej i to odróżnia w dużej mierze naukę jiu-jitsu od innych form wiedzy: techniki musimy sobie przyswoić na poziomie kognitywnym i motorycznym, krótko mówiąc musimy je zrozumieć a następnie przećwiczyć tak, aby można je było wykonać w walce na oporującym przeciwniku. Dlatego od początku stajemy przed wyborem: których technik się uczyć. Na ich dobór, oprócz wspomnianych wyżej celów, mają wypływ również inne czynnik, takie jak: poziom złożoności, wymagany poziom sprawności (elastyczności, koordynacji itp.), przepisy sportowe (techniki dozwolone / zabronione), biotyp (długość kończyn, elastyczność itp.) czy procentowa skuteczność. Przez to ostatnie rozumiemy częstość z jaką daną technikę obserwujemy stosowaną skutecznie na zawodach rangi mistrzowskiej. Metadane dotyczące popularności np. poddań w UFC czy ADCC można znaleźć w sieci. Dzięki takiemu podejściu możemy filtrować techniki i oddzielać „fancy, low percentage”od „not-so-fancy, high percentage”.

NAUCZYCIEL

Jeśli masz szczęście to będziesz trenował pod okiem kompetentnego instruktora. Najlepiej kogoś, kto ma choć trochę doświadczenia na zawodach, ale nie koniecznie musi to być mistrz świata. Mistrzostwo sportowe wynika często z talentu, a jest to czynnik, którego nie można się nauczyć. Ktoś, komu z racji wrodzonego talentu wiele rzeczy przychodzi z naturalną łatwością, niekoniecznie będzie w stanie przekazać to swoim uczniom (o optymalnych kompetencjach trenerskich kiedy indziej). Ponadto na początku swojej drogi chcemy rozwijać się w miarę wszechstronnie. Kopiowanie mistrzów, którzy do perfekcji opanowali jedną technikę zawęzi nasze horyzonty. Szczęśliwie w dobie internetu mamy dostęp do nieskończonych zasobów większości dziedzin wiedzy, w tym i jiu-jitsu. Dotyczy to zarówno bezpłatnych filmów na Youtube jak i płatnych szkoleniówek na platformach takich jak bjjfanatics.com. W tym wypadku również staniesz przed wyborem: który instruktor i jakie techniki. Wybór technik będzie funkcją poziomu zaawansowania oraz tematu, jaki chcemy zgłębiać. Jeśli chodzi o internetowego instruktora to sugerowałbym wybór takiego, który posiada największą liczbę utytułowanych zawodników lub największe sukcesy zawodnicze (z zastrzeżeniem dotyczącym talentu o którym pisałem wyżej). Jeśli masz możliwość, ucz się od różnych trenerów i zawodników biorąc udział w seminariach i obozach. Na wyższym poziomie, każdy z nich będzie miał inne doświadczenia, przemyślenia i preferencje i poznanie ich na pewno poszerzy twoje horyzonty Jednocześnie ważne jest aby trener potrafił syntetyzować wiedzę i przedstawiać ogólne koncepcje.

KONCEPCJE I SYSTEMY

Aby nauka jiu-jitsu nie przerodziła się w kolekcjonowanie przypadkowych technik ważne jest uczenie się koncepcji. Na poziomie bardziej ogólnym niż dana technika koncepcje pozwalają zrozumieć co leży u jej podstawy, znajdować podobieństwa i różnice oraz systematyzować przyswajane techniki. Przykładem koncepcji może być idea „chest to chest or chest to back” (klatka do klatki lub klatka do pleców), która powinna przyświecać nam podczas przechodzenia gardy. Zamiast fiksować się na szczegółach jak chwyt kciukiem do góry czy do dołu (są one ważne, ale na późniejszym etapie), mamy przed oczami cel, do którego dążymy. Z kolei system to zbiór koncepcji i technik obracających się wokół jednego zagadnienia, np. „kimura system” czy „jiuji gatame system”- w ten sposób naucza guru współczesnego jiu-jitsu John Danaher. Katalogowanie technik i koncepcji w obrębie systemu pozwala układać sobie materiał w logiczną całość.

OD TEORII DO PRAKTYKI

Wspomniany już John Danaher powiedział kiedyś, że większość naszego czasu nauki jiu-jitsu to trenowanie z osobami mniej zaawansowanymi. Trudno oczekiwać, że nowa rzecz, której dopiero się uczysz, uda ci się w czasie sparringu z wyższym pasem czy też w stresie na zawodach. Nowe techniki wdrażamy sparrując z osobami mniej zaawansowanymi, stawiając sobie za zadanie wykonanie konkretnej rzeczy w walce. W miarę postępów technika zacznie nam wychodzić na co raz bardziej zaawansowanych partnerach aż w końcu będziemy mogli zastosować ją na zawodach.

WNIOSKI

W czasach kiedy dostęp do wiedzy z dziedziny BJJ jest w zasadzie nieograniczony natłok informacji może przeszkadzać w procesie nauczania. Aby przebiegał on optymalnie: -wyznacz sobie cele i modyfikuj je w miarę upływu czasu -poświęcaj czas na zrozumienie mechaniki ruchu -zacznij od technik prostszych i mniej wymagających motoryczne -na początku poświęcaj więcej czasu na techniki statystycznie skuteczne -obserwuj i ucz się od zawodników / trenerów odpowiadających twoim warunkom fizycznym i zdolnościom motorycznym (wiek ma również znaczenie) -staraj się zrozumieć koncepcje -systematyzuj -drilluj, powtarzaj, stosuj w walce

Dzięki internetowi możesz uczyć się poza matą: w podróży czy podczas rekonwalescencji. W judo istnieje pojęcie „mitori geiko” czyli „nauka przez obserwację”. Na początku lepiej uczyć się z filmów instruktażowych, z czasem będziesz analizował walki i uczył się z nich, ale wymaga to szerszego pojmowania tematu. Im bardziej będziesz „zanurzony” w jiu-jitsu, tym szybciej będziesz przyswajał wiedzę. No i na koniec: „kto uczy innych sam uczy się dwa razy. Jeśli poznasz jakaś technikę podziel się nią z kolegą / koleżanką z maty. Uczenie kogoś pozwala zrozumieć wiele dodatkowych aspektów techniki. Tylko pamiętaj: nie bądź „blue belt coach”.